Chia sẻ kinh nghiệm thuần hóa chim rừng (Phần 1)

Thú thuần hóa chim rừng đã có từ lâu ngày càng được nhiều người ưa thích, song để thuần hóa chim rừng khi mang về nuôi ở nhà lại không phải việc ai cũng làm được. Hãy cùng theo dõi kinh nghiệm thuần hóa chim rừng sau đây

Chim rừng ở đây là những loại chim hót hoang như Họa Mi, Sơn Ca, Chích Chòe Than, Chích Chòe Lửa, Khướu, Két, Khoen, vv… được bắt về nuôi dưới hai dạng: dạng chim bổi và dạng chim non.

Chim bổi thì người ta bắt bằng lục, bằng lưới, bằng nhựa dính… Còn chim non thì bắt tại ổ.

Chim non rất nhát. Có nhiều con nhát đến độ về không chịu ăn uống, hễ thoáng thấy bóng người, thậm chí chỉ nghe tiếng động, kể cả tiếng mèo kêu chó sủa, nó cũng bay loạn xạ trong lồng đến nỗi vỡ đầu, gãy mỏ, xệ cánh, rồi dần dần kiệt sức mà chết. Những con sống được là những con tương đối dạn dĩ, gan lì.

Nhưng nếu không biết cách thuần hóa thì chúng cũng dễ chết, mà sống cũng không ra gì.

1. Nghệ thuật thuần hóa chim rừng

Giai đoạn 1: chim bổi là chim đã lớn tuổi, có con đã sống đến năm, bảy tuổi đời, nên “tre già khó uốn”, rất khó khăn trong việc thuần dưỡng. Trước hết, người ta phải chọn những con chim có vóc dáng vừa ý mới nuôi. Chim phải đầy đủ móng, mỏ, không thương tật mới được chọn nuôi.

Trước hết nghệ nhân phải chọn một chiếc lồng chắc chắn, bên trong ràng thật chắc một cóng đựng sâu, một cóng đồ ăn thích hợp với chim, một cóng nước. Và nếu cẩn thận ta nên để vào một trái chuối. Bên ngoài, ta trùm áo lồng phủ kín rồi mới thả chim bổi vào. Xong, ta tìm chỗ vắng lặng nhất trong nhà để treo chim lên.

Trong giai đoạn đầu độ một tuần lễ này, điều mong ước của ta là mong cho chim sống yên lành trong khung cảnh gò bó chật chội để nó thích nghi dần với cuộc sống mới. Chỉ thỉnh thoảng một đôi ngày, ta mới đến hé áo lồng để xem tình trạng sức khỏe của chim ra sao, và thức ăn nước uống còn hay hết.

Giai đoạn này qua đi, nếu chim sống mạnh khỏe, lại bớt nhát thì ta tiếp tục thuần dưỡng sang giai đoạn hai.

Giai đoạn 2: Trước hết, ta quan sát ở cóng thức ăn, cóng sâu và quả chuối, để biết trong giai đoạn đầu, chim thích nghi với thức ăn gì. Nếu nó chỉ có ăn chuối, thì ta đánh giá con chim này thuộc loại khó thuần dưỡng, vì nó chỉ muốn sống đời sống của rừng. Nếu nó ăn sâu thì công việc của ta sắp tới sẽ bớt khó khăn hơn. Nếu nó ăn thực phẩm pha chế của ta, thì coi như “chú chàng” đã chịu ăn đời ở kiếp với mình.

Nếu trong giai đoạn đầu, ta thấy chim chỉ ăn chuối, ăn sâu, thì ta cứ thêm sâu thêm chuối vào lồng rồi trùm kín áo lồng như cũ, nhưng có thể treo lồng đến một chỗ tương đối ồn ào hơn, để bắt chim quen dần với tiếng động xã hội loài người. Nếu thấy chim biết ăn thực phẩm chế biến, thì dứt khoát ta bỏ hẳn sâu và chuối ra ngoài, để nó tập ăn thức ăn mới cho quen. Đồng thời, ta có thể hé áo lông ra, rồi treo chim vào chỗ có người qua lại để chim dạn dĩ lần hồi.

Giai đoạn 3: Khi ta thấy chim ăn được thực phẩm chế biến, thì từ nay ta chỉ cho ăn một loại thực phẩm này. Áo lồng được vén rộng hơn để chim đưa tầm nhìn của mình rộng hơn, hầu dạn dĩ hơn…

2. Nghệ thuật chọn chim

Chim bổi được thuần hóa là một chuyện, mà muốn có một con chim hay để nuôi là một chuyên khác.

Ta nên nhớ rằng: con chim nào cũng biết hót, nhưng hót hay hoặc dở là đặc tính riêng của mỗi con chim.

Cũng như con người, có người lúc nào cũng nói như tép lặn, tép lội, nói như khướu bắt thanh, nhưng cũng có người lại mở miệng không ra, khi nói lúng búng như người ngậm hột thị.

Chim bổi nếu khéo nuôi thì chỉ độ vài tháng là biết hót. Đây là lúc ta cần theo dõi xem nó siêng hót hay không, giọng như thế nào. Dĩ nhiên, nếu sau một thời gian dài theo dõi mà thấy con chim hót quá tầm thì thường ta nên thả ra, không nên nuôi tiếp, để khỏi tốn tiền nuôi ăn, tốn công chăm sóc.

Việc chọn được một con chim hót hay, lại siêng hót, thường thì nuôi năm ba con mới chọn được một, nhất là đối với những người bỏ tiền ra chợ mua chim bổi về.

Chỉ những người cất công vào rừng đi bẫy chim thì mới có thể tìm ngay cho mình những con chim bổi vừa ý. Vì rằng, với con chim hoang dã mà họ đã được nghe tiếng hót véo von từ trước, xách lục vào bẫy được, thì con chim đó hy vọng sẽ không làm thất vọng người nuôi.

Khi đã chọn cho mình được một con chim vừa ý rồi, thì từ đó có quản ngại gì đến công chăm sóc, đến sự tốn kém về sâu bọ, về thức ăn.

Chim non mà người ta bắt tại ổ ở rừng về, thì cũng là chim rừng, nhưng loại này rất dễ thuần hóa. Nếu chịu khó chăm chút, tập luyện, chim non lớn lên sẽ thành một thứ gia cầm như gà vịt nuôi trong nhà. Nghĩa là có thể nuôi thả tự do, loanh quanh luẩn quẩn ở trong nhà, ở cạnh người nuôi. Miễn là đừng để cho chó mèo săn bắt, hoặc trẻ con hàng xóm dọa nạt làm hoảng hốt mất dần sự dạn dĩ.

Đã là chim non bắt trong ổ thì phần nhiều chưa biết ăn, hoặc ăn chưa rành. Ta là người nuôi phải đóng vai trò người vú. Công việc này thật là vất vả, nhưng cũng chỉ một tháng là cùng. Vì theo bản năng thiên phú, chim ra ràng thì tự động biết ăn, không cần ai đút mớm.

Trước hết, ta phải tạo cho chim non một cái tổ nhân tạo thật ấm áp, lót bằng rơm hay cỏ khô. Lớp rơm này vài ngày nên thay đổi một lần, vì chim non phóng uế liền liền, chứ không như chim lớn, có lẽ do chim non ăn nhiều. Người nuôi phải biết rõ điều này để siêng năng cần mẫn đút mồi cho chim. Cứ cách nửa giờ ta cho chim non ăn một lần. Khi đói, chúng tự động há mỏ ra đòi ăn, và khi no, dù cậy miệng, chúng cũng không há mỏ.

Chim non được hai tháng tuổi đã bắt đầu tập hót, nếu là chim trống. Tiếng hót của chúng chỉ là tiếng rè rè, đôi khi nghe không được. Nhưng, con chim nào siêng hót, ta có thể dự đoán được ngay.

Thường thì phần đông nghệ nhân không muốn nuôi chim non, vì theo họ chim non khi khôn lớn sẽ hót không “bài bản” bằng chim bổi và có giọng rừng.

Điều đó thì đúng, nhưng từ chối việc nuôi chim non thì e rằng sai.

Con chim non sống với mình từ nhỏ nên dễ nuôi, lại dạn dĩ. Nó có thể sống với mình suốt một thời gian dài, vì tuổi đời một con chim có thể đến mười lăm năm. Mười lăm năm đâu phải là ngắn ngủi, đó là một phần tư, một phần năm của đời người. Như vậy, không uổng công ta chăm nuôi, săn sóc.

Còn con chim có giọng hay (giọng rừng) hay không còn là do ở mình. Nếu mình cứ cho nó thường xuyên tập luyện, như trẻ nhỏ ngày ngày cắp sách tới trường, dần dần rồi cũng đọc thông viết thạo. Chim cũng thế, phải có phương pháp tập luyện cho chim hót thì chim hót mới hay.

Nói một cách khác, ta cần tìm cho mình con chim siêng hót, còn hót hay chính là chuyện mà ta phải lo.

Nguồn: sưu tầm