Ở Việt Nam, dây hương có ở hầu hết các tỉnh vùng núi phía Bắc, nhiều nhất là Bắc Kạn và Thái Nguyên và được coi là một trong những loại rau đặc sản.
1. Mô tả
Dây hương, hồng trục, dây bò khai, rau ngót leo, dã diến, rau nghiến, hạ hòa, khau hương, phắc hiển (Tày), long châu sói (Dao)… (danh pháp hai phần: Erythropalum scandens Blume) là một loại cây tiểu mộc thuộc họ Dây hương. Nó cũng là loài duy nhất còn sinh tồn hiện được công nhận thuộc về chi Erythropalum
Đây là một loại cây tiểu mộc dạng dây leo dài 5–10 m, có ngọn mảnh dẻ, xanh non giống với ngọn su su. Thân cây nhỏ bằng đầu đũa, giòn, dễ gãy, được chia thành nhiều nhánh đốt, bò và bám theo cây gỗ vươn cao đón ánh nắng mặt trời giống như cây tầm gửi. Ở các phần đầu của đốt có các tua nách cùng cuống lá đua ra. Cuống lá có chiều dài từ 3–10 cm còn lá hình trứng hay hình trái tim, dài, nhọn ở đỉnh, gốc lá tù. Loài này có nhiều hoa mọc thành cụm dạng xim dài 6–18 cm, cuống cụm hoa dài 4 – 10 cm, cuống mỗi chiếc hoa dạng chỉ dài 2–5 mm. Đài hoa dạng quả đầu, răng cưa bộ 5, khoảng 1 mm. Nhị hoa với các túm lông ở hai bên. Cánh hoa màu trắng dài 1,5–2 mm. Quả hạch hình elipxoit hay trứng ngược, kích thước 1,5-2,5 x 0,8-1,2 cm, với đài hoa bền ở đỉnh quả, cuối cùng nứt thành các múi để lộ bề mặt bên trong màu đỏ. Hạt màu xanh chàm, hình elipxoit rộng.
Thời gian ra hoa và kết quả từ tháng 3 tới tháng 9
Dây hương được sử dụng hiện nay chủ yếu là dây hương lá hình tim và dây hương lá hình khiên. Chúng có mặt tại các khu rừng bãi bồi và khu rừng ven sông, ở độ cao từ 100 – 1500 m
2. Kỹ thuật nhân giống
Hướng dẫn cách trồng dây hương nhân giống dây hương chủ yếu từ hom. Hom được lấy là loại hom bánh tẻ, trên thân hom có màu xanh lốm đốm những chấm trắng. Dùng dao hoặc kéo sắt để cắt hom; chiều dài hom từ 15 – 20cm; mỗi hom mang ít nhất 3 mắt lá; hom sau khi cắt và xử lý thuốc kích thích ra rễ , đem giâm trong cát có mái che nắng mưa, tưới phun sương thường xuyên. Nếu không có thuốc kích thích, sau khi cắt đem nhúng vào nước rồi giâm. Thời gian ra rễ của hom giâm có thể kéo dài 1,5 – 2 tháng.
3. Chăm sóc cây con
Dây hương là một loài rau sinh trưởng chậm và chịu bóng ở giai đoạn đầu, cần che bóng với độ tàn che là 50% trong 6 tháng đầu. Khi cây xuất hiện chồi mới dài khoảng 20 – 30 cm thì có thể đem trồng.
4. Hướng dẫn cách trồng dây hương
– Chọn đất trồng ở những nơi khô ráo, nhiều mùn, đất thịt nhẹ hoặc đất mang tính chất đất rừng.
– Mật độ trồng : cây cách cây 1-2m, hố trồng 40x40x40 cm, chủ yếu là bón phân chuồng hoai + rơm rạ mục và đất mùn tầng mặt. Lấp đất ngang mặt hố.
– Sau khi trồng cần cắm cây cho dây hương leo và làm giàn leo có chiều cao khoảng 1,6 – 1,8m. Có thể trồng dây hương theo mô hình nông lâm kết hợp, phân tán ven hàng rào hoặc dưới tán rừng trồng hay rừng tự nhiên có độ che phủ thấp ( 0,3 – 0,5)
5. Thu hái và chăm sóc
Sau khi trồng cần lưu ý vệ sinh xung quanh gốc cây vì dây hương sinh trưởng chậm ở giai đoạn đầu. Kết hợp 3 tháng 1 lần bón phân chuồng hoai mục, đồng thời cần lưu ý phòng sâu xám và ốc sên ăn lá và chồi non. Khi cây đã hoàn toàn bò trên giàn, thì có thể tiến hành thu hái chồi, cần bón thúc vào giai đoạn đầu xuân trước mùa sinh trưởng của cây để tăng khả năng đẻ nhánh.
Nguồn: sưu tầm