Quy trình áp dụng đối với vườn nhãn cũ, giống nhãn nước, trồng từ hạt, chất lượng quả thấp; cành ghép là chồi non của giống nhãn mới tuyển chọn đã được Bộ Nông nghiệp và PTNT công nhận. Phạm vi áp dụng: Các tỉnh trồng nhãn miền Bắc.
Vườn nhãn tại Lục Ngạn, Bắc Giang (Ảnh: Đức Thọ)
Nội dung quy trình
1. Công tác chuẩn bị
a. Yêu cầu cây ghép cải tạo:
- Dưới 15 năm tuổi.
- Cây sinh trưởng khỏe, cây xanh tốt, không bị sâu bệnh nguy hiểm gây hại.
- Vườn chủ động được tưới tiêu.
b. Yêu cầu dụng cụ thiết yếu
- Dây ghép chuyên dụng: sử dụng dây nilon chuyên dụng (mỏng và dai).
- Dao ghép: dao chuyên dùng cho ghép đoạn cành.
- Cưa, kéo cắt cành.
- Rổ đựng mắt ghép.
- Ghế gỗ vững chắc, có 2 – 3 bậc đứng, phẳng, có độ cao khác nhau.
c. Yêu cầu cành ghép
- Được lấy từ cây đầu dòng các giống đã được các cơ quan chức năng Trung ương hoặc địa phương công nhận.
- Có độ tuổi từ 30 – 65 ngày tuổi.
- Chồi non khỏe, không sâu bệnh.
d. Cách lấy và bảo quản cành ghép
- Cành ghép được cắt vào buổi sáng, khi thời tiết mát mẻ.
- Cắt bỏ toàn bộ lá trên đoạn cành ghép.
- Bọc cành ghép trong giẻ ẩm thành từng bó 200 – 300 mắt hoặc xếp cành ghép vào thùng xốp thành từng lớp 15 – 20 cm rồi phủ kín vải ẩm lên trên. Bảo quản cành ghép nơi râm mát, kín gió. Dẻ quấn cành ghép được giữ ẩm liên tục trong quá trình bảo quản.
- Với cành ghép non, 30 – 35 ngày tuổi, dùng dây ghép chuyên dụng quấn kín đoạn cành ghép trước khi bảo quản, vận chuyển đến nơi ghép.
- Thời gian bảo quản tối đa là 4 ngày.
- Mắt ghép sau bảo quản phải tươi.
e. Chuẩn bị cây gốc ghép:
- Cưa đốn hạ độ cao cây cây gốc ghép đến cành cấp 1 hoặc cấp 2 (cây gốc ghép dưới 10 năm tuổi được đốn đến cành cấp 1, cây gốc ghép từ 10 – 15 năm tuổi được đốn đến cành cấp 2). Cưa đốn tạo chồi tái sinh được tiến hành vào vụ xuân hoặc vụ thu, tùy điều kiện từng vùng.
- Thường xuyên tỉa định chồi, để lại từ 2 – 4 chồi/cành cưa đốn, các cành này phân bố đều về các hướng.
- Phun phòng trừ sâu bệnh cho các chồi tái sinh bằng Sherpa 25EC (1%) + Ridomil MZ 72 (2%).
- Bón phân cho cây ngay trước hoặc sau khi cưa đốn:
| Tuổi cây | Lượng phân bón (kg/cây) | |||
| Phân hữu cơ | Đạm ure | Lân super | Kaliclorua | |
| Dưới 10 năm | 30 – 50 | 0,2 | 0,5 | 0,2 |
| 10 – 15 năm | 30 – 50 | 0,35 | 0,8 | 0,3 |
- Tưới ẩm vườn trước khi ghép 1 ngày.
- Chồi tái sinh đạt 30 – 60 ngày tuổi (chồi tái sinh còn non).
2. Thời vụ ghép:
- Chồi non tuổi từ 30 – 35 ngày tuổi, ghép vào vụ đông, tránh ngày mưa ẩm, hoặc ngày có nhiệt độ dưới 170C, giữ nguyên cả ngọn chồi non khi ghép.
- Chồi non từ 40 – 50 ngày tuổi, ghép vào vụ thu và vụ đông, tránh ngày mưa ẩm, hoặc ngày có nhiệt độ dưới 170C.
- Cành ghép 60 ngày tuổi ghép vào vụ xuân và thu.
3. Tiến hành ghép
Sử dụng phương pháp ghép đoạn cành:
- Xác định điểm ghép trên chồi tái sinh cây gốc ghép, cắt bỏ phần ngọn chồi tái sinh.
- Dùng dao chuyên dụng, sắc, cắt một lát vát, phẳng trên cành mắt ghép. Chiều dài vết cắt khoảng 1,0 – 1,5 cm. Độ dài đoạn cành để ghép dài 6 – 7 cm, giữ nguyên đỉnh ngọn cành ghép (đối với cành ghép non 30 – 35 ngày tuổi)
- Dùng dao chẻ một lát thật phẳng từ đỉnh chồi tái sinh xuống dưới tạo ra mặt phẳng tương đương với mặt phẳng được tạo ra trên cành ghép.
- Chêm đoạn cành ghép vào gốc ghép, dùng dây chuyên dụng quấn chặt, kín vết ghép.
4. Chăm sóc sau ghép
- Kết thúc mỗi ngày ghép, sử dụng một số thuốc trừ sâu có nặng mùi như: Ofatox, Mortox phun lên toàn bộ cây, bề mặt đất xung quanh gốc để trừ kiến. Có thể dùng thuốc trừ kiến (Basudin) rắc xung quanh gốc cây ngay sau cuối ngày ghép.
- Tỉa bỏ mầm dại: Sau khi ghép, vặt bỏ toàn bộ các chồi bất định mọc ra trên gốc ghép. Công việc này được tiến hành thường xuyên khi mầm dại dưới 5 cm.
- Cắt dây ghép: Khi đợt lộc thứ hai của mầm ghép thành thục, dùng dao sắc cắt dứt dây ghép quấn quanh vết ghép. Công việc này cần làm kịp thời và triệt để, không để dây ghép thắt vào cành ghép.
- Tưới nước giữ ẩm: Sau khi ghép 3 – 5 ngày, thường xuyên tưới nước giữ ẩm gốc cây.
- Phòng trừ sâu bệnh: Phun thuốc phòng trừ sâu ăn lá, rầy, rệp ngay mỗi lần xuất hiện đợt lộc mới, khi lộc nhú dài 5 – 10 cm. Sử dụng một số thuốc bảo vệ thực vật thông dụng: Sherpa, Ofatox, Pegasuss, Otus…
- Bón thúc: Khi lộc thứ 2 thuần thục, hòa loãng phân đạm (0,2%) tưới xung quanh gốc vào các buổi chiều mát với lượng từ 10 – 20 lít/cây.
- Phun phân bón lá: Bắt đầu phun khi đợt lộc thứ nhất dài 5 – 10 cm, phun Grow từ 5 – 6 lần, mỗi lần cách nhau 20 – 30 ngày, với nồng độ theo hướng dẫn ngoài bao bì
- Sau khi ghép cải tạo từ 12 tháng trở lên, cây bắt đầu ra hoa và cho quả.