Cây thường xanh được trồng làm cây bóng mát, cây cảnh quan ven đường, trồng rừng lấy gỗ, trồng rừng phòng hộ vùng cát ven biển. Trồng làm cây che bóng cho Chè, Cà phê.
1. Đặc điểm hình thái
Cây gỗ lớn, cao 15-20m, đường kính 30-35cm. Vỏ màu xám nhạt, nứt dọc. Cành non có khía, phủ lông mịn. Tán dài, rộng.
Lá kép lông chim một lần chẵn, mọc cách, dài 10-25cm, cuống lá dài 2-3cm. Lá chét 7-15 đôi, màu xanh thẫm, hình bầu dục, dài 3-7cm, rộng 1-2cm, đầu tròn hay lõm với 1 múi nhọn ngắn, gốc tròn. Lá kèm nhỏ, dễ rụng.
Cụm hoa chuỳ lớn ở đầu cành, màu vàng. Ra hoa tháng 7-12, quả chín tháng 1-4 năm sau. Quả đậu dẹt, nhẵn, lượn sóng, dài 20-30cm, rộng 1-1,5cm, khi chín màu đen. Mỗi quả có 20-30 hạt dẹt, hình bầu dục rộng, khi chín có màu nâu.
2. Đặc tính sinh thái
Có nguồn gốc ở Đông Nam Á, mọc ở Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Mianma, Ấn Độ, Trung Quốc, Philippin,… Ở Việt Nam cây mọc tự nhiên từ các tỉnh miền Bắc trở vào các tỉnh phía Nam, nhiều nhất ở Gia Lai, Kon Tum, Đắc Lắc, Đồng Nai. Phân bố ở độ cao tới 1200m so với mực nước biển, nơi có lượng mưa bình quân năm trên 1500mm nhưng chịu được ở vùng có lượng mưa bình quân năm dưới 500mm.
Cây trung tính thiên về ưa sáng, ưa đất giàu canxi và đất bồi tụ trung tính màu mỡ, ẩm. Mọc được trên đất khô cằn, kể cả đất cát nghèo xấu. Cây mọc nhanh, sức nảy chồi khoẻ. Cây 3-5 tuổi bắt đầu ra hoa quả.
3. Giống và tạo cây con
Hạt giống được lấy từ cây mẹ 7-8 tuổi trở lên. Thu quả về đem phơi nắng rồi chà sát, tách hạt và làm sạch tạp vật, bỏ hạt vào túi nilông, để nơi khô ráo hay đưa bảo quản lạnh. Một kg có 3000 hạt, tỷ lệ nảy mầm 80-90%.
Ngâm hạt trong nước sôi, đến khi nước nguội vớt hạt ra, để ráo nước. Đem hạt gieo vào bầu hoặc ủ hạt trong túi vải, hàng ngày rửa chua bằng nước ấm 25-30°C cho nứt nanh rồi mới gieo mỗi bầu 1 hạt ở độ sâu lấp hạt 1cm.
Ruột bầu là đất mặt vườn ươm hay đất dưới tán cây bụi trộn với 1-2% supe lân hoặc 5-10% phân chuồng hoai theo khối lượng.
Hạt gieo sau 3-4 ngày thì nảy mầm, hàng ngày tưới nước đủ ẩm và định kỳ 15-20 ngày làm cỏ, phá váng 1 lần.
Cây gieo ươm 2-3 tháng, đạt chiều cao 20-25cm, không bị sâu bệnh hại, cụt ngọn là đủ tiêu chuẩn đem trồng.
4. Trồng và chăm sóc rừng
Trồng rừng toàn diện trên bãi cát cao hoặc lên líp cao 20-30cm trồng theo đai lưới ô vuông trên bãi cát ẩm ướt mùa mưa, giữa các ô vuông trồng cây nông nghiệp như dưa hấu, dưa gang, đậu, lạc, sắn, hành, kiệu,…
Trồng thuần loài hoặc hỗn giao theo băng với các loài phi lao, bạch đàn, keo lá tràm, keo lá liềm.
Mật độ trồng rừng 2.500 cây/ha (2x2m) hoặc 2.000 cây/ha (2×2,5m). Cuốc hố trồng với kích thước 30x30x40cm, hoặc 40x40x50cm.
Chăm sóc 3 năm đầu, mỗi năm 2 lần. Năm đầu chăm sóc lần 1 sau khi trồng 2-3 tháng. Nội dung chăm sóc gồm phát dọn cây cỏ, cây bụi xâm lấn, xới đất quanh gốc rộng 0,5-0,8m, vun gốc cây.
5. Khai thác, sử dụng
Gỗ có dác lõi phân biệt, dác màu trắng vàng đến trắng, dày 3-7cm, lõi màu nâu đậm đến đen tím. Thớ thẳng, kết cấu hơi thô, cứng, tỷ trọng 0,912. Lõi khó mục, không bị mối mọt, dùng trong xây dựng, đóng đồ cao cấp, đồ mỹ nghệ.
Cây thường xanh được trồng làm cây bóng mát, cây cảnh quan ven đường, trồng rừng lấy gỗ, trồng rừng phòng hộ vùng cát ven biển. Trồng làm cây che bóng cho Chè, Cà phê.
Sau 3-4 năm chặt bỏ những cây cong queo, sâu bệnh chèn ép cây khác tận dụng làm củi. Rừng 30-40 tuổi có thể khai thác sử dụng.
Nguồn: caygiong.org