Vỏ trái nơi ruồi đục để đẻ trứng có màu đen, mềm, ứa nhựa hấp dẫn côn trùng, nấm bệnh, gây hại khiến trái bị biến màu, thối.
Ruồi đục trái xoài (Oriental fruit fly) có tên khoa học là Bactrocera dorsalis (Hendel), thuộc họ Trypetidae, bộ hai cánh (Diptera).
Ruồi đục trái là côn trùng đa thực, gây hại hơn 30 loại cây ăn trái và rau cải. Có nhiều loài ruồi đục trái, trong đó phổ biến nhất là B. dorsalis, B.coresta, B.cucurbitea.
Những thiệt hại do ruồi đục trái gây ra
Ruồi đục trái là dịch hại quan trọng ở vùng ôn đới, cận nhiệt đới và nhiệt đới. Nhiều vùng trồng xoài ở Việt Nam, ruồi gây hại nghiêm trọng. Ruồi thích đẻ trứng trên trái chín, nhưng cũng đẻ cả trên trái còn xanh.
Vỏ trái nơi ruồi đục có màu đen, mềm, ứa nhựa hấp dẫn côn trùng, nấm bệnh đến đẻ trứng, gây hại khiến trái bị biến màu, thối.
Trái bị ruồi đục có thể rụng trước khi chín hoặc tiếp tục neo trên cây. Nếu trái còn trên cây, giá trị thương phẩm cũng giảm do thịt trái bị thối. Ruồi không chỉ làm giảm năng suất và chất lượng, mà còn khiến xoài không xuất khẩu được vì ruồi là đối tượng kiểm dịch hàng đầu của nhiều nước trên thế giới.
Đặc tính sinh học của ruồi đục trái:
Ruồi (thành trùng) dài khoảng 6 – 9 mm, sải cánh dài khoảng 8 – 12 mm, có màu nâu vàng với các vạch đen trên bụng. Ruồi cái to hơn ruồi đục và có kim đẻ trứng dài, nhọn ở cuối bụng. Ruồi sau khi nở 3 – 4 ngày sẽ bắt cặp và đẻ trứng.
Ruồi cái thích đẻ trứng trên trái chín. Một con có thể đẻ 150 – 400 trứng. Khi đẻ, ruồi dùng kim đẻ trứng chích qua da trái nơi tiếp giáp giữa vỏ và thịt trái và đẻ vào từng chùm trứng. Trứng dài trung bình 1,0 – 1,5 mm, hai đầu nhọn, hơi cong, trứng mới đẻ có màu trắng, sau chuyển vàng và nở sau 1 – 3 ngày.
Ấu trùng (dòi) mới nở có màu vàng nhạt, đục vào thịt trái, ấu trùng càng lớn, càng đục sâu vào trong làm trái bị hư, thối và ứa nước ra ngoài. Giai đoạn ấu trùng xảy ra bên trong trái, kéo dài khoảng 8 – 10 ngày, qua 2 lần lột xác (3 tuổi) trước khi co mình búng ra khỏi trái để hóa nhộng trong đất.
Giai đoạn nhộng xảy ra ở lớp đất sâu khoảng 1 – 5 cm, kéo dài 7 – 10 ngày, sau đó thành trùng (ruồi) vũ hóa, bay thoát khỏi mặt đất tiếp tục một chu kỳ mới. Vòng đời ruồi đực khoảng 20 – 30 ngày
Biện pháp phòng trị ruồi đục trái xoài
- Thu hoạch sớm khi trái vừa chín để tránh ruồi gây hại và lây nhiễm.
- Không trồng xen ổi, đu đủ, cam quýt , nhãn… trong vườn xoài.
– Bao trái: Khi xoài to độ quả trứng gà nên bao trái, ngoài việc ngừa ruồi đục trái, bao trái còn giúp phòng bệnh thán thư, thối đáy trái, sâu đục hột… Tuy bao trái tốn công sức, thời gian, nhưng tiết kiệm chi phí và làm vỏ trái có màu đẹp, hấp dẫn hơn.
– Thuốc thảo mộc: Dùng cây é tía/húng quế đâm nhỏ, treo lên cây để dẫn dụ ruồi sau đó phun thuốc trừ sâu.
– Vệ sinh đồng ruộng: Thu nhặt và tiêu hủy (đốt hoặc chôn) trái xoài rụng xuống đất cũng như còn sót lại trên cây sau khi thu hoạch vì đó là nơi lưu tồn ruồi.
– Bẫy dẫn dụ: Dùng trái chuối chín, cam, dứa… trộn với thuốc trừ sâu (Sec Saigon 5, 10EC, Sherzol EC) để dẫn dụ và diệt ruồi. Đặt 30 – 100 bẫy/1 ha vườn.
– Phun mồi protein thủy phân: Do ruồi cái cần ăn protein để phát triển trứng, ruồi đực phát triển tinh trùng, nên có thể dùng bả mồi protein để diệt ruồi.
Cách làm: Pha 5 ml Sairifos 585 EC với 50 ml protein thủy phân trong 1 lít nước. Phun 50 ml hỗn hợp này cho 1 cây, phun theo từng điểm, 1 tuần phun 1 lần để dẫn dụ và diệt ruồi. Phun vào khoảng 8 – 10 giờ sáng, khoảng 30 ngày trước khi thu hoạch. Ưu điểm của phun bả mồi protein là lượng nước thuốc phun lên cây thấp, an toàn cho côn trùng thụ phấn, ít tốn công, diệt cả ruồi đực và ruồi cái.
– Sử dụng pheromone dẫn dụ ruồi đực: Pha Methyl eugenol với Sairifos 585EC với tỷ lệ 96 : 4, đặt bẫy để dẫn dụ và diệt ruồi đực. Thấm 1 ml thuốc vào miếng vải hoặc bông rồi đặt trong hộp nhựa hoặc sắt, có đục lỗ bên hông để ruồi đực bay vào ăn thuốc và chết.
Nên treo bẫy lên cây nơi râm mát (tránh ánh nắng chiếu trực tiếp), thoáng gió, treo cách mặt đất khoảng 1 – 2 m. Mỗi ha đặt 30 – 60 bẫy. Sau vài ngày nên thay bẫy một lần để nhặt ruồi chết và thay bã mới. Nên bắt đầu đặt bẫy khi cây vừa cho trái nhất là khi trái chín. Để diệt ruồi có hiệu quả cần đặt nhiều bẫy trên diện rộng, làm đồng loạt và liên tục.
(Hoặc dùng thuốc dẫn dụ ruồi đục trái pha chế sẳn như Vidubon….)
Nguồn: caygiong.org