“Chọn giống lõ trán mà nuôi/Thịt ngay cái giống lõ đuôi, đốm mình” – đó là kinh nghiệm mà nhiều đời nay bà con ở bản Mèo Vống, xã Lũng Chinh (huyện Mèo Vạc, Hà Giang) vẫn truyền lại cho nhau về lựa chọn giống bò tốt. Nhiều người bảo rằng, có lẽ chính nhờ những tri thức dân gian đáng quý ấy mà nghề chăn nuôi đại gia súc ở nơi đây rất phát triển.
Bên cạnh hai vị trí xoáy cần đặc biệt lưu tâm ấy thì kiến thức dân gian ở đây cũng lưu ý rằng, những con bò giống có xoáy đóng ngay giữa lưng hay bên cạnh sườn là con có đường ruột không khỏe, thường bị tiêu chảy. Còn con giống có yếm dài, tai quắp, dậu dài, mo đỏ (dậu là cơ quan sinh dục của bò đực, mo là của bò cái) là những con bò đáng chọn nuôi và hứa hẹn sẽ sinh đẻ những con bê tốt.
Ông Vàng Chau (80 tuổi), người nổi tiếng là có thâm niên chọn giống bò ở Mèo Vống chia sẻ: “Những ai chưa biết cách đoán tuổi bò thì khi mua thường gặp phải trường hợp con giống (bò cái) nhìn vẫn còn tốt giống nhưng không còn khả năng sinh sản, bởi một con bò giống chỉ có thể sinh sản tốt khoảng trên 10 lứa con. Sau đó có đẻ nữa thì bê cũng không khỏe mạnh. Với những người kinh nghiệm thì chỉ cần nhìn hàm răng là biết ngay con bò này đã sinh được mấy lứa. Chẳng hạn, bò đã có một lứa con sẽ bị mất đi 2 chiếc răng cửa, sinh sản lần thứ 2 thêm một chiếc nữa sẽ bị rụng. Cứ thế mà tính lên thì sẽ biết con bò này còn mấy đứa con, đồng nghĩa với việc nếu mua về nó còn ở với mình được thêm mấy mùa nương nữa…”.
Nguồn: sưu tầm